ਡਾ ਅਜੀਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਐਮ ਡੀ
ਕਾਰਨ (Causes):
- ਐਲਰਜਿਕ ਕਾਰਕ: ਧੂੜ, ਪੌਦਿਆਂ ਦਾ ਪਰਾਗ, ਪਾਲਤੂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਫਰ, ਫੰਜਾਈ, ਧੂਮ੍ਰਪਾਨ।
- ਵਾਤਾਵਰਣ: ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ, ਠੰਡੀ ਹਵਾ, ਨਮੀ, ਧੂੰਆਂ।
- ਜੇਨੇਟਿਕ: ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਦਮੇ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ।
- ਸੰਕਰਮਣ: ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਫਲੂ, ਸਰਦੀ)।
- ਹੋਰ: ਮੋਟਾਪਾ, ਤਣਾਅ, ਕਸਰਤ ਜਾਂ ਕੁਝ ਦਵਾਈਆਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਐਸਪ੍ਰਿਨ)
ਲੱਛਣ (Symptoms):
ਥਕਾਵਟ ਜਾਂ ਸੌਣ ਵਿੱਚ ਦਿੱਕਤ।
ਸਾਹ ਚੜ੍ਹਨਾ ਜਾਂ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਤਕਲੀਫ।
ਛਾਤੀ ਵਿੱਚ ਜਕੜਨ ਜਾਂ ਦਰਦ।
ਘਰਘਰਾਹਟ (ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਸਮੇਂ ਸੀਟੀ ਵਰਗੀ ਆਵਾਜ਼)।
ਖੰਘ, ਖਾਸਕਰ ਰਾਤ ਜਾਂ ਸਵੇਰੇ।
ਸ਼ਨਾਖਤ (Diagnosis):
- ਮੈਡੀਕਲ ਇਤਿਹਾਸ: ਲੱਛਣਾਂ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਜਾਂਚ।
- ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੇ ਟੈਸਟ:
- ਸਪਾਇਰੋਮੀਟਰੀ (ਸਾਹ ਦੀ ਕਸਰਤ ਟੈਸਟ)।
- ਪੀਕ ਫਲੋ ਮੀਟਰ ਨਾਲ ਸਾਹ ਦੀ ਗਤੀ ਦਾ ਮਾਪਨ।
- ਐਲਰਜੀ ਟੈਸਟ: ਖੁੰਝ ਜਾਂ ਖੂਨ ਟੈਸਟ।
- ਛਾਤੀ ਦਾ ਐਕਸ-ਰੇ/ਸੀਟੀ ਸਕੈਨ: ਹੋਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਖਾਰਜ ਕਰਨ ਲਈ।
ਇਲਾਜ (Treatment):
- ਤਤਕਾਲ ਰਾਹਤ ਦੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ (Relievers):
- ਸਾਲਬੁਟਾਮੋਲ (ਵੈਂਟੋਲਿਨ) – ਇਨ੍ਹੇਲਰ ਦੁਆਰਾ ਤੇਜ਼ ਰਾਹਤ।
- ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ (Preventers):
- ਕੋਰਟੀਕੋਸਟੀਰੌਇਡਸ (ਬੈਕਲੋਮੀਥਾਜ਼ੋਨ) – ਸੋਜ਼ ਘਟਾਉਂਦੇ ਹਨ।
- ਲਿਊਕੋਟ੍ਰਾਇਨ ਮਾਡੀਫਾਇਰ (ਮੋਂਟੇਲੂਕਾਸਟ) – ਐਲਰਜੀ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਨੂੰ ਰੋਕਦੇ ਹਨ।
- ਬਾਇਓਲੌਜਿਕ ਥੈਰੇਪੀ: ਗੰਭੀਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਓਮਾਲੀਜ਼ੂਮੈਬ)।
- ਆਕਸੀਜਨ ਥੈਰੇਪੀ: ਗੰਭੀਰ ਦਮੇ ਦੇ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ।
ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ (Precautions):
- ਐਲਰਜੀ ਤੋਂ ਬਚੋ: ਧੂੜ, ਪਰਾਗ, ਪਾਲਤੂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹੋ।
- ਵਾਤਾਵਰਣ ਸਾਫ਼ ਰੱਖੋ: ਘਰ ਨੂੰ ਧੂੜ-ਮੁਕਤ ਅਤੇ ਹਵਾਦਾਰ ਰੱਖੋ।
- ਧੂਮ੍ਰਪਾਨ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ: ਸਿਗਰੇਟ/ਹੁੱਕੇ ਦਾ ਧੂੰਆਂ ਨਾ ਲੈਣ ਦਿਓ।
- ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦਵਾਈਆਂ ਲਓ: ਡਾਕਟਰ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਇਨ੍ਹੇਲਰ/ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ।
- ਕਸਰਤ ਸਮਝਦਾਰੀ ਨਾਲ ਕਰੋ: ਹਲਕੀਆਂ ਕਸਰਤਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੈਰ, ਯੋਗਾ) ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹਨ, ਪਰ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਕਸਰਤ ਤੋਂ ਬਚੋ।
ਪਰਹੇਜ (Avoidances):
- ਠੰਡੇ/ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਚੋ।
- ਤੇਜ਼ ਗੰਧ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ (ਪੇਂਟ, ਪਰਫਿਊਮ, ਕੀੜੇਮਾਰ ਦਵਾਈਆਂ) ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹੋ।
- ਠੰਡੇ ਪੇਅ ਜਾਂ ਐਸਿਡਿਕ ਖਾਣੇ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੋਡਾ) ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰੋ।
- ਤਣਾਅ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰੋ: ਮੈਡੀਟੇਸ਼ਨ ਜਾਂ ਸਾਹ ਕਸਰਤਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਲਓ।
ਡਾਕਟਰ ਨੂੰ ਕਦੋਂ ਮਿਲਣਾ ਹੈ?
- ਜੇ ਲੱਛਣ ਬਦਤਰ ਹੋਣ ਜਾਂ ਇਨ੍ਹੇਲਰ ਕੰਮ ਨਾ ਕਰੇ।
- ਜੇ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਤਕਲੀਫ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਹੋਂਠ/ਨਖ਼ ਨੀਲੇ ਪੈ ਜਾਣ।
ਸਾਰਾਂਸ਼: ਦਮਾ ਇੱਕ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਹੈ, ਪਰ ਸਹੀ ਇਲਾਜ ਅਤੇ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਨਾਲ ਇਸਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਡਾਕਟਰ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਨਿਯਮਿਤ ਚੈਕਅੱਪ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਰਹੋ।
- ਸਾਬਕਾ ਡਿਪਟੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਮਿਸ਼ਨਰ
- 98156 29301