(ਸਾਡੇ ਬੋਲਣ ਦਾ ਸਲੀਕਾ ਹੀ ਸਾਡੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਭਰਦਾ ਹੈ)
ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਬੋਲ-ਚਾਲ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਗਹਿਣਾ ਹੈ, ਜੋ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਾਡੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਨੂੰ ਚਮਕਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਸਾਡੇ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਵੀ ਭਰਦਾ ਹੈ। ਸਾਡੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲਿਆ ਹਰ ਸ਼ਬਦ, ਸਾਡਾ ਲਹਿਜਾ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨ ਦਾ ਸਲੀਕਾ, ਬਿਨਾਂ ਕੁਝ ਕਹੇ ਹੀ ਦੱਸ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਪਲੇ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਹੋਏ ਹਾਂ। ਇਸ ਲਈ, ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਬੋਲਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਹੀ ਸਾਡੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਦਾ ਸੱਚਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਬੱਚਾ ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਜੋ ਸੁਣਦਾ ਅਤੇ ਦੇਖਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਉਸਦੇ ਚਰਿੱਤਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਵੱਡੇ-ਵਡੇਰੇ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਬਾਹਰਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਬੱਚਾ ਵੀ ਇਸ ਗੁਣ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ, ਚੰਗੇ ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਵਿੱਚ ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਸਹਿਜਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਵੱਡਿਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ‘ਜੀ’ ਜਾਂ ‘ਤੁਸੀਂ’ ਵਰਗੇ ਸਤਿਕਾਰ ਭਰੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ
ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਛੋਟਿਆਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਤੇ ਹਮਦਰਦੀ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗੱਲਬਾਤ ਵਿੱਚ ਤਲਖੀ ਜਾਂ ਬਦਤਮੀਜ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੋਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖ਼ਾਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਠਰੰਮੇ ਵਾਲੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਸੁਣਨ ਵਾਲੇ ‘ਤੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਇਸਦੇ ਉਲਟ, ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਉੱਚੀ ਆਵਾਜ਼, ਗੁੱਸਾ, ਬਦਤਮੀਜ਼ੀ ਜਾਂ ਬੇਲੋੜੀ ਕਠੋਰਤਾ ਆਮ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਬੱਚਾ ਵੀ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਵਹਾਰ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਬੋਲ-ਚਾਲ ਵਿੱਚ ਗੁੱਸਾ, ਤਲਖੀ ਅਤੇ ਨਿਮਰਤਾ ਦੀ ਘਾਟ ਸਾਫ਼ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਬਿਨਾਂ ਸੋਚੇ-ਸਮਝੇ ਅਜਿਹੇ ਸ਼ਬਦ ਬੋਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਠੇਸ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਵੀ ਅੱਗੇ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਣ, ਪਰ ਬੋਲਣ ਦਾ ਗਲਤ ਤਰੀਕਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਨੂੰ ਫਿੱਕਾ ਪਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਸਾਡਾ ਬੋਲਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਾਡੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਾਡੀ ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਅਤੇ ਚਰਿੱਤਰ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਚੰਗੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਚੋਣ, ਧੀਰਜ ਨਾਲ ਸੁਣਨਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਬੋਲਣਾ ਇੱਕ ਸਿਹਤਮੰਦ ਮਨ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਨਿਮਰਤਾ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਦਾ ਮਾਣ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਾਂ। ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਡੇ ਵਿਵਹਾਰ ਅਤੇ ਬੋਲਣ ਦੇ ਢੰਗ ਤੋਂ ਪਛਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਨਿਮਰ ਅਤੇ ਮਿੱਠਾ ਬੋਲਣ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਸਵੀਕਾਰਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕਠੋਰ ਬੋਲ ਬੋਲਣ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸੋ, ਇਹ ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਬੋਲ-ਚਾਲ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸੁਚੇਤ ਰਹੀਏ। ਸਾਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਮੂੰਹੋਂ ਨਿਕਲਿਆ ਹਰ ਸ਼ਬਦ ਸਾਡੇ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਬੋਲਾਂ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਬਣਾਉਣਾ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮਾਨ-ਸਤਿਕਾਰ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ। ਆਓ, ਅਸੀਂ ਸਭ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਸਮਝੀਏ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਬੋਲਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀ ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਨਿਮਰਤਾ ਭਰੀਏ ਕਿ ਸਾਡੇ ਬੋਲ ਸਾਡੀ ਚੰਗੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਦਾ ਸਬੂਤ ਦੇਣ।
ਚਾਨਣਦੀਪ ਸਿੰਘ ਔਲਖ, ਪਿੰਡ ਗੁਰਨੇ ਖ਼ੁਰਦ(ਮਾਨਸਾ), ਸੰਪਰਕ 9876888177 chanandeepaulakh@gmail.com
