ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 16 ਅਕਤੂਬਰ: ਦੇਸ਼ ਕਲਿਕ ਬਿਊਰੋ :
ਦੀਵਾਲੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਔਨਲਾਈਨ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ‘ਤੇ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਦੀਵਾਲੀ ਵਰਗੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੌਰਾਨ, ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧੀ ਜਾਅਲੀ SMS, ਈਮੇਲਾਂ ਆਦਿ ਰਾਹੀਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ (diwali fake offers)। ਲੋਕ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਛੋਟਾਂ ਦੀ ਆੜ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਫਸ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕਈ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ (online fraud protection)। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਵੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।
ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਦੀਵਾਲੀ ਦੌਰਾਨ ਔਨਲਾਈਨ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਧੋਖਾਧੜੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਕੁਝ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖੋ। ਦੀਵਾਲੀ ਵਿਕਰੀ ਅਤੇ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ਾਂ ਦੀ ਆੜ ਵਿੱਚ ਧੋਖਾਧੜੀ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ, ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧੀ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਧੋਖਾ ਦੇਣ ਲਈ ਨਵੀਨਤਾਕਾਰੀ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। diwali online shopping
ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖੋ:
ਜਨਤਕ Wi-Fi ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚੋ।
ਅਣਜਾਣ ਨੰਬਰਾਂ ਤੋਂ ਲਿੰਕ ਨਾ ਖੋਲ੍ਹੋ।
ਆਨਲਾਈਨ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਕੈਸ਼-ਆਨ-ਡਿਲੀਵਰੀ (COD) ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ।
ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ‘ਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੋ।
ਵਟਸਐਪ, ਐਸਐਮਐਸ, ਜਾਂ ਈਮੇਲ ਰਾਹੀਂ ਭੇਜੇ ਗਏ ਈ-ਕਾਰਡ ਜਾਂ ਫਾਈਲਾਂ ਨੂੰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਨਾ ਕਰੋ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਔਨਲਾਈਨ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਸ਼ੱਕੀ ਲਿੰਕ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਤੋਂ ਬਚੋ ਅਤੇ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰੋ। ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਦੇ URL ਦੀ ਵੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। (safe online shopping) ਸੁਰੱਖਿਆ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਵਾਲੀਆਂ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਹਮੇਸ਼ਾ https:// ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਵਿੱਚ ‘s’ ਦਾ ਅਰਥ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਫੇਸਬੁੱਕ, ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ, ਜਾਂ X ਵਰਗੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ‘ਤੇ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕਿਸੇ ਵੀ ਛੂਟ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਲਿੰਕ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚੋ।
ਇਹ ਤਰੀਕੇ ਮਦਦ ਕਰਨਗੇ:
ਆਪਣੇ ਫ਼ੋਨ ‘ਤੇ ਐਂਟੀਵਾਇਰਸ ਜਾਂ ਮੋਬਾਈਲ ਸੁਰੱਖਿਆ ਐਪਸ ਸਥਾਪਤ ਕਰੋ, ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਘੁਟਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਆਪਣੇ ਫ਼ੋਨ ‘ਤੇ ਭੁਗਤਾਨ ਐਪਸ ਲਈ ਦੋ-ਕਾਰਕ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ (2FA) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ।safe online shopping
ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ UPI ਅਤੇ ਹੋਰ ਐਪਸ ਵਿੱਚ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਸੀਮਾਵਾਂ ਸੈੱਟ ਕਰੋ।