ਬੱਚੇਦਾਨੀ ਦੀਆਂ ਰਸੌਲੀਆਂ (ਫਾਈਬਰਾਇਡਜ਼) ਦਾ ਇਲਾਜ

ਪੇਸ਼ਕਸ਼: ਡਾ ਅਜੀਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਐਮ ਡੀ
ਦਵਾਈਆਂ fibroids ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। Fibroids ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਦਵਾਈਆਂ ਗੋਨਾਡੋਟ੍ਰੋਪਿਨ ਰਿਲੀਜ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਾਰਮੋਨ ਐਗੋਨਿਸਟ (GnRHa) ਹਨ, (ਲੂਪ੍ਰੋਨ, ਸਿਨਾਰੇਲ, ਜ਼ੋਲਾਡੇਕਸ ਸਮੇਤ)। ਹਾਰਮੋਨ ਐਗੋਨਿਸਟ ਘੱਟ-ਐਸਟ੍ਰੋਜਨ (ਮੀਨੋਪੌਜ਼ ਵਰਗੀ) ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਟਿਊਮਰ ਅਤੇ ਬੱਚੇਦਾਨੀ ਦਾ ਆਕਾਰ ਘਟਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਵਾਈਆਂ ਨਾਲ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਥੈਰੇਪੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੱਚੇਦਾਨੀ ਦੇ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 50 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦੀ ਕਮੀ ਦਿਖਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਹਾਰਮੋਨ ਐਗੋਨਿਸਟ ਮਾਹਵਾਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ (ਅਮੇਨੋਰੀਆ) ਨੂੰ ਵੀ ਰੋਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਖੂਨ ਵਹਿਣ ਕਾਰਨ ਅਨੀਮੀਆ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਆਪਣੇ ਆਇਰਨ ਸਟੋਰਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ, ਹਾਰਮੋਨ ਐਗੋਨਿਸਟਾਂ ਦੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੱਡੀਆਂ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਜਦੋਂ ਹਾਰਮੋਨ ਐਗੋਨਿਸਟ ਇਲਾਜ (Treatment of fibroids) ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ fibroids ਅਤੇ ਬੱਚੇਦਾਨੀ ਦਾ ਇਲਾਜ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਫਾਈਬਰੋਇਡਜ਼ ਦੇ ਇਲਾਜ (Treatment of fibroids) ਲਈ ਹਾਰਮੋਨ ਐਗੋਨਿਸਟਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਰਜਰੀ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਵਿੱਚ ਬੱਚੇਦਾਨੀ ਨੂੰ ਸੁੰਗੜਨ ਜਾਂ ਸਰਜਰੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਨੀਮੀਆ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਛੋਟੇ ਪ੍ਰੀ-ਆਪਰੇਟਿਵ ਕੋਰਸ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਹੋਰ ਡਾਕਟਰੀ ਇਲਾਜ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਐਂਡਰੋਜਨਿਕ ਏਜੰਟ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ, ਡੈਨਾਜ਼ੋਲ, ਜੈਸਟਰੀਨੋਨ), ਪ੍ਰੋਜੈਸਟਿਨ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ, ਮੈਡ੍ਰੋਕਸੀਪ੍ਰੋਜੈਸਟਰੋਨ ਐਸੀਟੇਟ, ਡਿਪੋਮੇਡ੍ਰੋਕਸੀਪ੍ਰੋਜੈਸਟਰੋਨ ਐਸੀਟੇਟ, ਨੋਰਥਿੰਡਰੋਨ), ਮੀਰੇਨਾ ਆਈਯੂਡੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਮੌਖਿਕ ਗਰਭ ਨਿਰੋਧਕ ਗੋਲੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲੀਓਮਾਇਓਮਾ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਮੇਨੋਰੇਜੀਆ (ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਅਤੇ/ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖੂਨ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ) ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਸੰਭਾਵਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਐਂਡੋਮੈਟਰੀਅਮ (ਐਂਡੋਮੈਟਰੀਅਲ ਐਟ੍ਰੋਫੀ) ਨੂੰ ਘਟਾ ਕੇ। ਟ੍ਰੈਨੈਕਸਾਮਿਕ ਐਸਿਡ (ਲਾਈਸਟੇਡਾ) ਇੱਕ ਐਂਟੀ-ਫਾਈਬ੍ਰੀਨੋਲਾਈਟਿਕ ਦਵਾਈ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਾਰਮੋਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਭਾਰੀ ਖੂਨ ਵਹਿਣ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਦਵਾਈ ਬੱਚੇਦਾਨੀ ਜਾਂ ਫਾਈਬਰੋਇਡ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਘਟਾਉਂਦੀ।ਫਾਈਬ੍ਰਾਇਡ ਐਂਬੋਲਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ :
ਯੂਟਰਾਈਨ ਫਾਈਬਰੋਇਡ ਐਂਬੋਲਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ (UFE), ਜਿਸਨੂੰ ਯੂਟਰਾਈਨ ਆਰਟਰੀ ਐਂਬੋਲਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ (UAE) ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸਰਜਰੀ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਕਲਪ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਮਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਚੀਰੇ ਰਾਹੀਂ ਲੱਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਧਮਣੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੈਥੀਟਰ ਲਗਾਉਣਾ ਅਤੇ ਐਕਸ-ਰੇ ਤਸਵੀਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕੈਥੀਟਰ ਨੂੰ ਬੱਚੇਦਾਨੀ ਦੀਆਂ ਧਮਨੀਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕੈਥੀਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਏਜੰਟਾਂ ਨੂੰ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਗਰੱਭਾਸ਼ਯ ਫਾਈਬਰੋਇਡ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਖੂਨ ਦੀਆਂ ਨਾੜੀਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੌਰਾਨ ਕੁੱਲ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਐਕਸਪੋਜਰ ਇੱਕ ਤੋਂ ਦੋ ਸੀਟੀ ਸਕੈਨਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਹੈ। ਯੂਏਈ ਗਰੱਭਾਸ਼ਯ ਫਾਈਬਰੋਇਡ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਹਟਾਉਂਦਾ, ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ 30 ਤੋਂ 50 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੱਕ ਸੁੰਗੜਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਫਾਇਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਚੀਰਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਅਤੇ ਰਿਕਵਰੀ ਦਾ ਸਮਾਂ ਘੱਟ ਹੋਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਉਮਰ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਅਮੇਨੋਰੀਆ (ਮਾਹਵਾਰੀ ਦੀ ਘਾਟ) ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫਾਈਬਰੋਇਡ ਦੁਬਾਰਾ ਆ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਰੀਵੈਸਕੁਲਰਾਈਜ਼ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਯੂਏਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ 20 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਔਰਤਾਂ ਵਾਧੂ ਇਲਾਜ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਫੋਕਸਡ ਅਲਟਰਾਸਾਊਂਡ ਇਲਾਜ
ਐਮਆਰਆਈ-ਗਾਈਡਡ ਫੋਕਸਡ ਅਲਟਰਾਸਾਊਂਡ (ਐਫਯੂਐਸ) ਗਰੱਭਾਸ਼ਯ ਫਾਈਬਰੋਇਡਜ਼ ਲਈ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਹਮਲਾਵਰ ਇਲਾਜ ਵਿਕਲਪ ਹੈ ਜੋ ਆਮ ਗਰੱਭਾਸ਼ਯ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਫਾਈਬਰੋਇਡਜ਼ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਫੋਕਸਡ ਉੱਚ-ਆਵਿਰਤੀ, ਉੱਚ-ਊਰਜਾ ਵਾਲੀਆਂ ਧੁਨੀ ਤਰੰਗਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫਾਈਬਰੋਇਡਜ਼ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਨਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ। ਐਮਆਰਆਈ ਦੇ ਨਾਲ ਸੁਮੇਲ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਐਫਯੂਐਸ ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੂੰ ਥੈਰੇਪੀ ਨੂੰ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਸਿੰਗਲ ਇਲਾਜ ਸੈਸ਼ਨ ਲਗਭਗ 3 ਘੰਟੇ ਚੱਲਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਫਾਈਬਰੋਇਡਜ਼ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹਟਾਇਆ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਇੱਕ ਦਿਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਮ ਗਤੀਵਿਧੀ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਇਲਾਜ ਦੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਦਾ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਜੋ ਆਪਣੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨl l